AGORA (grč.). Prema najstarijem značenju, još iz Homerova doba, agora je skupština slobodnih ljudi, u kojoj glavari saopćavaju svoje odluke. Katkad agora donosi zaključke valjane za sve svoje članove. U ovom posljednjem slučaju iznose geronti izrađene prijedloge. Agoru nalazimo kod svih homerskih naroda; jedino je nemaju Kiklopi. U kasnije doba ime agora znači skupštinu fila (plemena), dema (rodova) i sl., i onda se tim imenom počinje nazivati mjesto, na kojem se držala skupština, većinom jedan, glavni trg grada, oko kojeg su se nalazile javne zgrade i hramovi, pa agora doskora znači »trg«, »tržnicu«, kao središte ekonomskog života grada. U agori se sada nalaze razni mali, sitni prodavači (kapeloi), a nadziru ih agoranomoi i metronomoi, t. j. oni, koji paze na vrstu robe ili bdiju nad mjerama i utezima. Uz njih su brijači i prodavači mirisa i t. d. Prodavači su grupirani prema vrsti robe, na pr. gdje se prodaje »svježi sir« i dr. Na agori su i novčari, koji mijenjaju i posuđuju novac. Na agori se skuplja cio grad svakodnevno, naročito prije podne. U Ateni je u to doba znalo biti na agori do 20.000 ljudi. Tu su ljudi od posla, badavadžije, sviračice na flautu (i prostitutke), sikofanti i t. d. Agora je gradski centar: ekonomski, moralan i svet; odavde kreću svečane procesije (na pr. panateneje). Građani čuvaju agoru i mogu da ne dopuste pristup na nju izgnaniku, ubici, pa ga mogu čak uhapsiti i predati vlasti. Agora je srce polis-a, tu je politički život najjači.

Najglasovitija je atenska agora. Oko kvadratne areje u kraju Keramika nalazile su se glavne javne zgrade. Srednji je dio trga popločen, oko njega herme i kipovi heroja i zaslužnih građana, masline i platane, trijemovi i zdenci. Tu su se nalazili kipovi eponima, na kojima su se izlagale vijesti za građanstvo. Portici su bili mjesta sastajanja ili uz neku zgradu ili sami po sebi. U Ateni je najčuveniji trijem bio poikile stoa, koga je oko 470 uresio Polignot s Tassa uz pomoć dvojice slikara, Mikona i Panena. On se nalazio na južnoj strani agore. Istok atenske agore zatvarao je trijem Atalov.

Na zapadnoj strani trga bijahu javne zgrade: Tholos, u kom su stanovali pritani, Buleuterion, u kom se sastajala bulè (vijeće od 500 članova), Metroon, hram Megale Meter, u kom je bio državni arhiv, Stoa basileios, gdje su bili izloženi temeljni državni zakoni. Do njeg, na sjeveru, bio je kamen, na kom su polagali zakletvu glavni državni funkcionari. Nadalje je tu bila državna tamnica i sjedište policije.

LIT.: W. Dörpfeld, Alt-Athen und seine Agora, I., Berlin 1937; Pauly-Wissowa, Realencycl., pod Agora.