A - Elektrika (Svezak I - Svezak V)
A  B  C  Č  Ć  D    Đ  E 
Prelistajte enciklopediju
Natuknica: doina
Svezak: 5
Stranica: 152 - 153
Vidi na enciklopedija.hr:
doină

DOINA zove se jedna od tri vrste rumunjske narodne poezije. Cântec bărânesc (»pjesma starodavna«) odgovara našoj junačkoj pjesmi; horă je pjesma u kolu, poskočnica. D. se odlikuje time, što se uviek pjeva ili barem recituje laganim pjevanjem, čime se naročito iztiče ritam. Glavno čuvstvo, koje provijava čitav sadržaj d-e, jest t. zv. dor, rumunjska rieč, koja znači u isto doba bol, tugu (melankoliju) i čežnju za domovinom (nostalgiju), želju i težnje, ljubav i nemir. Ima ih više vrsta, već prema položaju onoga, koji pjeva svoj dor: jedne su ljubavne, druge tužaljke, trećima je sadržaj polazak u tuđinu i t. d. U pogledu oblika ovo je poezija bez velikih komplikacija i zamršenosti; osjećaji se iznose jednostavno. Ritam joj je trohejski. Stihovi broje po 8, 6 i 4 sloga. Najvažnije zbirke rumunjskih d-a jesu ove: V. Alecsandri, Poezii populartale Românilor (Bukurešt 1866, u bezbroj izdanja, prevedeno na francuzki i njemački) i U. Jarnik i Bârseanu, Doine şi strigături din Ardeal (Bukurešt 1885). D. se zovu i posebni pučki komadi bez rieči izvedeni na omiljelima rumunjskim glasbalima fluer (v.) i caval, a tuga im je glavni osjećaj, koji izražavaju.G. C. N.

Postanje naziva d. nepoznato je. Pomišlja se na litavsku obću rieč dainà,-os ž. r. »pjesma«, dainúoti »pjevati«, ali se ne može tvrditi, da je rumunjski naziv posuđen iz litavskoga. Vjerojatno su u oba jezika rieči onomatopoetskoga postanja. U rumunjskom naime pored glagola doini »pjevati doine« veli se s mienjanjem samoglasnika i s reduplikacijom još dăinúdăinà, a to je značajno za rieči onomatopoetskoga postanja.

Zbirka d-a iz Erdelja, koju je izdao češki romanist Jarnik, smatra se klasičnom.

D-e su nastale u pastirskoj, šumskoj sredini i zbog toga imaju stereotipan početak, koji upućuje na takvu sredinu. One počinju obično sa: Frunză verde de cireş, ... iasomie, ...foi de fag i t. d. »Oj ti črešnjino, ... jasminovo, ...bukovo lišće!«. Poslije ove invokacije pučki pjesnik u kraćima srokovanim strofama naglo izlaže svoje želje, boli, tuge ili oduševljenje za hajdučki život, svoje refleksije o zemlji, šumi i sl.

Eto dva primjerka:

Foaie verde a bobului! Lung e drumul codrulu, Dar mai lung al dorului. Drumul codrului sfârseşte, Al dorului se lungeşte.

(Oj ti bobov zeleni liste! Dug je šumski put, ali je još dulji put želje. Šumski se put svršava, a put želje produžuje.)

Suflă vântul de pe manţi, Vine-mi dor de la părinţi, Suflă vântul de pe brazi, Vine-mi dorul de la fraţi, Suflă vântul de pe flori, Vine-mi dorul de la fraţi, Suflă vântul, iarba creşte Dorul mândrei me topeşte.

(Duva vjetar po bregovima, obuze me želja za roditeljima; duva vjetar po jelama, obuze me želja za braćom; duva vjetar po cvieću, obuze me želja za sestrama; duva vjetar, trava raste, želja za dragom me raztapa.)

LIT.: Ion Urban Jarnik şi Andreiu Bârseanu, Doine şi strigături din Ardeal (Erdeljske doine i poskočnice), Brašov 1885; Ovid Densusianu, Flori alese din cântece poporului (Izabrano cvieće iz narodnih pjesama), Bukurešt 1920; Isti, Vieaţa pastorească in poesia noastră populara (Pastirski život u našoj narodnoj pjesmi), Bukurešt 1922.P. S.